Việc Blizzard Entertainment sử dụng 3 chủng tộc khác biệt trong StarCraft được cho là đã cách mạng hóa thể loại Game chiến lược thời gian thực [8] (ngoài ra còn có chủng tộc Xel'Naga chỉ được đề cập đến trong câu truyện của trò chơi như là một chủng tộc có nền văn minh rực rỡ từ rất xa xưa song hiện tại đã bị tuyệt chủng bởi Zerg (có ý kiến cho rằng chủng tộc này còn rải rác ngoài vũ trụ). Tất cả các đơn vị đều đặc trưng cho chủng tộc của mình, tuy có thể so sánh máy móc giữa các đơn vị quân trong cây công nghệ, nhưng mỗi đơn vị lại đòi hỏi phải các chiến thuật khác nhau để có thể chiến thắng. Protoss sở hữu những đơn vị uy lực, máy móc và công nghệ tiên tiến như lá chắn năng lượng và khả năng dịch chuyển nhờ sức mạnh tâm linh của họ. Tuy nhiên, lực lượng của Protoss rất tốn kém và phát triển mất nhiều thời gian nên chủng tộc này khuyến khích người chơi đi theo chiến lược về chất lượng hơn là số lượng [9]. Zerg có các đơn vị và công trình hoàn toàn hữu cơ, có thể được sản xuất tại chỗ một cách nhanh chóng và rẻ hơn, nhưng lại yếu hơn, phải dựa vào số lượng tuyệt đối và tốc độ để áp đảo kẻ thù [10]. Terran thì đứng giữa 2 chủng tộc kia, được cung cấp các đơn vị linh hoạt và mềm dẻo. Họ sở hữu những đơn vị hỏa lực, máy móc, chẳng hạn như xe tăng và vũ khí hạt nhân [11]. Mặc dù mỗi chủng tộc có những nét độc đáo riêng, nhưng không chủng tộc nào là có lợi thế tuyệt đối so với những chủng tộc còn lại. Mỗi chủng tộc đều được tính toán kỹ lưỡng, khiến chúng tuy có các thế mạnh khác nhau nhưng xét trên tổng thể thì sức mạnh của các chủng tộc vẫn cân bằng. Sự cân bằng được dần hoàn thiện thông qua các bản vá lỗi thường xuyên (cập nhật trò chơi) được cung cấp bởi Blizzard [12].

StarCraft có tính năng thông minh nhân tạo quy mô khá khó, mặc dù người chơi không thể thay đổi mức độ khó khăn trong chiến dịch chơi đơn. Mỗi chiến dịch bắt đầu với phe đối phương chạy chế độ AI dễ dàng, nhân rộng thông qua quá trình để đến chế độ AI khó nhất. Trong trình biên tập cung cấp cho trò chơi, một nhà thiết kế có quyền truy cập đến 4 mức độ AI khó khăn: "dễ dàng", "trung bình", "khó" và "mất trí", mỗi thiết lập khác nhau trong các đơn vị và công nghệ cho phép AI lên kế hoạch chiến lược và chiến thuật này [13]. Phần chiến dịch chơi đơn bao gồm 30 nhiệm vụ, chia thành 10 cho mỗi chủng tộc. Đầu tiên, người chơi bắt đầu với chủng tộc Terran sau đó tới Zerg và cuối cùng là Protoss. Mở đầu và cuối mỗi phần chơi của một chủng tộc là những đoạn phim 3D để minh họa cho cốt truyện của trò chơi. Sau khi kết thúc cả ba phần, người chơi có thể tiếp tục bằng phần chơi tự chọn (Custom play), ở phần chơi này người chơi có thể chọn lựa chủng tộc cho mình, cho đối phương, chọn bản đồ, số lượng đối thủ v..v.. Đối thủ trong phần chơi này là AI của trò chơi với mức độ không quá khó để người chơi có thể trau dồi kỹ năng. Có hai cách chọn AI cho đối thủ là Melee và Free for All. Với Melee, người chơi phải đồi đầu với tất cả đối thủ AI, điều này có nghĩa là các đối thủ AI liên minh với nhau và người chơi là quân địch duy nhất. Còn với Free for All thì tất cả các đối thủ bao gồm cả người chơi lẫn AI đều là quân địch của nhau.

Quản lý tài nguyên

Các chủng tộc đều cần hai loại tài nguyên để duy trì nền kinh tế và xây dựng lực lượng: khoáng sản (Mineral) và khí đốt (Vespene Gas). Chúng được khai thác bởi các công nhân khai thác ("SCV" - Terran, "Drone" - Zerg và "Probe" - Protoss) và sẽ được đưa về căn cứ chính ("Command Center" - Terran, "Hatchery" - Zerg và "Nexus" - Protoss); người chơi có thể xây thêm căn cứ chính ở những vị trí khác cũng có mỏ khoáng sản trên bản đồ để tăng cường tài nguyên. Khoáng sản, có hình dáng như những khối pha lê màu xanh chồi lên từ lòng đất, cần thiết cho tất cả các đơn vị và công trình, thu được bằng cách sử dụng một công nhân khai thác trực tiếp. Khí đốt, nằm trong các chỏm núi và đòi hỏi phải có nhà máy chế biến ("Refinery" - Terran, "Extractor" - Zerg và "Assimilator" - Protoss) được xây ngay tại đó[14], cần thiết cho những đơn vị, công trình cấp cao hơn và những sự nâng cấp vũ khí.

Xây dựng căn cứ

Công trình của Protoss và Zerg được giới hạn đến các địa điểm cụ thể: công trình Protoss cần phải được liên kết với một mạng lưới năng lượng [15], trong khi hầu hết các công trình của Zerg phải được đặt trên một tấm thảm sinh khối, được gọi là "creep", đó là sản phẩm của các công trình nhất định [16]. Công trình Terran có ít hạn chế, với một công trình chính nhất định sở hữu khả năng cất cánh và bay từ từ đến vị trí mới [17]. Công trình Terran tuy nhiên lại yêu cầu đơn vị lao động tiếp tục xây dựng cho đến khi nó được hoàn tất. Ngoài ra, khi một công trình Terran nhận được một thiệt hại nhất định, nó sẽ bắt lửa và cuối cùng biến mất mà không có bất kì hành động nào của đối phương, mặc dù điều này có thể được ngăn ngừa bằng cách sửa chữa thực hiện bởi một đơn vị công nhân. Protoss, ngược lại, chỉ cần một đơn vị lao động để bắt đầu quá trình vận chuyển một tòa nhà đến vị trí hoạt động thông qua các sợi liên kết, và lá chắn công trình của họ (nhưng không phải chính công trình) có khả năng tự phục hồi. Đơn vị công nhân Zerg thì biến đổi thể chất thành công trình, có khả năng tự phục hồi.

Mỗi công trình trong trò chơi lại có những công dụng riêng, trong khi quân đội được huấn luyện từ các nhà sản xuất quân thì một số công trình khác dùng để nâng cấp sức mạnh cho toàn quân đội hay nghiên cứu để có thể tạo ra được những đơn vị hay xây được các công trình cao cấp. Tạo ra mỗi đơn vị tốn một lượng tài nguyên cùng với một số lượng đòi hỏi về sự cung cấp quân nhu khác nhau. Số lượng quân tối đa người chơi có thể tạo phụ thuộc vào số lượng nhà cung cấp mà bạn có ("Supply Depot", "Overlord" và "Pylon") và số lượng cao nhất của sự cung cấp cho một chủng tộc là 200 - điều đó có nghĩa số lượng các đơn vị trong một chủng tộc cũng bị giới hạn. Khả năng xây dựng căn cứ mới, bảo vệ căn cứ, do thám đối phương, sử dụng tài nguyên hợp lý xây dựng quân đội và điều khiển quân chiến đấu là những yếu tố quyết định thắng lợi.

Phần chơi mạng

Như nhiều game chiến lược khác, StarCraft hỗ trợ chế độ thi đấu giữa các người chơi với nhau (multiplayer). Đây là điều đặc biệt có ý nghĩa với sự thành công của game trong khi trí tuệ nhân tạo (AI) của game khá kém khi phải đương đầu với những người chơi giàu kinh nghiệm. Một người chơi StarCraft đẳng cấp cao có thể một mình đánh bại máy trong trận chiến 1 đấu 7 chỉ trong 45 phút.

StarCraft hỗ trợ chơi qua mạng nội bộ LAN, qua kết nối dial-up, qua internet thông qua kênh battle.net của Blizzard và qua kết nối máy tính của cổng COM. Tám người chơi có thể cùng chơi một lúc qua mạng LAN và battle.net, bốn người cho kết nối cáp trực tiếp và hai người cho kết nối qua modem [18]. Battle.net là nơi cung cấp dịch vụ chơi trực tuyến miễn phí của Blizzard, ở đây, những người say mê StarCraft đã gặp nhau để chơi thành nhóm chống lại các đối thủ được máy tính điều khiển hay đấu với những nhóm chơi khác. Trong các trận đấu tập thể, nhiều người chơi có thể trong cùng một đội, cùng điều khiển một đơn vị hay chơi trong những đội riêng nhưng liên minh với nhau vì thế không lo sợ tấn công nhầm nhau.Các phe cánh dần phát triển để qui tụ những nhóm người chơi và để cạnh trạnh với các phe nhóm khác. Những phe này được tập trung lại với nhau do sự gặp gỡ ngẫu nhiên, do quan hệ ngoài xã hội hay do những mục đích chung như để chiến thắng những giải đấu lớn có tổ chức [19].

Trong chế độ thi đấu nhiều người trực tuyến này, một số người chơi đã can thiệp, sửa đổi các client của StarCraft - phần mềm trò chơi được cài trên PC của người chơi để có thể tham gia chơi trực tuyến - để được hưởng những lợi thế không công bằng. Những lợi thế này bao gồm khả năng điều khiển được hơn 12 đơn vị cùng một lúc, không có sương mù (fog of war), có tài nguyên vô hạn hay mọi cách không công bằng để chiến thắng. Blizzard đã cố gắng phát hiện và cấm những người chơi sử dụng những client đã bị thay đổi này và cài đặt các phần mềm chống bẻ khóa để tạo sự công bằng trong battle.net. Trong năm 2003, hơn 400.000 tài khoản gian lận hay bị phát hiện hack đã bị khóa [20].

Ngoài server battle.net của blizzard người chơi thường xây dựng cho mình nhiều server riêng. Nhưng con số người chơi StarCraft chơi trên battle.net cũng thật khổng lồ: trên 50.000 gamer bất kể thời điểm nào.Từ bản v1.08, StarCraft hỗ trợ lưu lại các trận đấu thành các bản replay để có thể xem lại diễn biến trận đấu trên mọi version của StarCraft. Các bản replay này cho phép người xem có thể học hỏi các chiến thuật trong trận đấu, vì vậy những bản replay của những trận đấu trình độ cao, chuyên nghiệp rất ít khi được công bố để giữ bí mật cho các đội và vì theo luật của các giải đấu chuyên nghiệp. Ngoài ra, người hâm mộ StarCraft thường ghi hình lại các trận đấu StarCraft chuyên nghiệp trên truyền hình rồi upload lên youtube để chia sẻ cho nhau, các file video đó thường được gọi là VOD (Video on demand).

Phần tạo mới và sửa bản đồ

Trò chơi được phát hành bao gồm có cả phần tạo mới và chỉnh sửa bản đồ (StarCraft Campaign Editor hay StarEdit) cho phép người chơi có thể tạo mới hay chỉnh sửa một phần hay toàn bộ bản đồ theo ý muốn của mình. Bên cạnh đó, cộng đồng Starcraft cũng đã phát triển những phần mềm chỉnh sửa bản đồ StarCarft riêng có thể giúp cho người sử dụng có thêm khả năng thể thay đổi trò chơi. Năm 1998, công ty Micro Star đã phát hành một đĩa CD phần mềm tạo bản đồ StarCraft - có tên Stellar Forces - với những chức năng cao cấp hơn so với StarEdit. Song sự phát hành đã bị buộc phải ngừng lại khi Blizzard đã thắng trong vụ kiện chống lại sự phát hành phần mềm này [21].